Писмо на две страници кое го напишал Алберт Ајнштајн, во кое го предупредува Френклин Д. Рузвелт, тогашниот американски претседател, дека нацистичка Германија би можела да користи нуклеарни истражувања за да ја измисли атомската бомба, ќе биде продадено на аукција на „Кристи“ во септември со проценета вредност од четири милиони долари, пишува „Гардијан“.

Писмото на Ајнштајн, едно од двете што теоретскиот физичар го составил во кабината на северниот брег на Лонг Ајленд во Њујорк со колегата научник Лео Зилард, предупреди дека германската влада активно ги поддржува нуклеарните истражувања и може да изгради „исклучително моќни бомби“ како оние што ги примени САД на крајот на Втората светска војна.

Ајнштајн ја повикува американската влада да го стори истото. Рузвелт одговори со формирање комитет кој беше претходник на проектот „Менхетен“ предводен од Роберт Опенхајмер, кој ги изгради бомбите фрлени на Хирошима и Нагасаки во Јапонија, ставајќи крај на Втората светска војна и воведување на нуклеарната ера.

Писмо што таткото на општата теорија за релативноста го испратил до претседателот се наоѓа во Рузвелтовата библиотека и музејот во Хајд Парк, Њујорк. Но, втората верзија, потпишана и малку пократка, се продава од имотот на починатиот ко-основач на „Мајкрософт“ – Пол Ален.

Ален, страствен колекционер, собрал уметничка колекција која неодамна беше продадена на аукција на „Кристи“ за 1,6 милијарди долари, како и речиси сè што е поврзано со Џими Хендрикс, и купи писмо од издавачот и третиот претседателски кандидат Малколм Форбс во 2002 година за 2,1 милиони долари.

„Волстрит џурнал“ пишува дека тоа е првиот историски документ од 20. век кој е платен за милион долари. Малколм Форбс претходно го добил писмото од колекцијата на Зилард.

Аукциската куќа „Кристи“ има искуство со сувенири на Ајнштајн. Тој претходно го продаде таканареченото Божјо писмо на физичарот – во кое напиша дека „зборот Бог за мене не е ништо друго освен израз и производ на човечката слабост“ – за речиси три милиони долари во 2018 година.

Но, писмото веројатно нема да го сруши рекордот од 13 милиони долари поставен во 2021 година, за еден од ретките преживеани записи во кои е детално опишана неговата теорија за општата релативност.

Марк Портер, претседател на „Кристи“, изјави дека Пол Ален „несомнено знаел дека ова е еден од најважните документи во историјата на 20. век и дека тоа не е нешто што виси на ѕидот на канцеларијата“. Ален, како што истакна, писмото го чувал внимателно и подалеку од сончева светлина.

Писмото, од 2 август 1939 година, помалку од еден месец пред Германија да ја нападне Полска, започнува: „Господине, неодамнешната работа во нуклеарната физика доведе до тоа ураниумот да се претвори во нов и важен извор на енергија“.

Во писмото испратено до Рузвелт, Ајнштајн напишал: „Можеби е можно да се постави нуклеарна верижна реакција во голема маса ураниум… и овој нов феномен исто така ќе доведе до изградба на бомби“.