Крајно десничарската Слободарска партија на Австрија (FPÖ) излезе како најголема победник на парламентарните избори во Австрија, но тоа не мора да значи дека нејзиниот лидер Херберт Кикл ќе биде и идниот канцелар.

На парламентарните избори одржани во неделата излезноста изнесуваше 78 отсто, што е зголемување за два проценти во однос на претходните избори. Аналитичарите зборуваат за „земјотрес“ на политичката сцена во Австрија, но и за можеби најнеизвесната завршница во однос на тоа кој ќе биде следниот канцелар, и како ќе се одвиваат преговорите за коалицирање на партиите кои го поминаа изборниот праг.

Слободарската партија освои 28,8 отсто од гласовите, што претставува значително зголемување, речиси двојно во споредба со претходните избори. ФПО ќе има 56 мандати, 26 повеќе отколку во 2019 година.

Народната партија на Австрија (ÖVP) е на второ место со 26,3 отсто, што претставува пад од 11 отсто во споредба со претходниот изборен циклус. ОВП сега ќе има 52 пратенички места. Социјалдемократите (SPÖ) завршија на трето место со 21,1 отсто, што е нивен најслаб резултат во историјата. Загубата, сепак, е минимална од 0,3 отсто. Социјалдемократите ќе имаат 41 пратеник, едно столче повеќе во однос на изборите во 2019 година.

Од помалите партии, НЕОС забележаа благ пораст во поддршката со 9,1 отсто, односно 18 пратеници, а Зелените паднаа на 8,3 отсто, дури 5,6 отсто помалку од досега, и ќе имаат само 16 места во идниот состав на Парламентот, што е минус 10 во споредба со минатите избори.

Фрагментиран пејзаж

Политичкиот пејзаж по изборите е многу фрагментиран, што го отежнува формирањето на стабилна коалиција. Единствената можност за мнозинска влада би била коалиција помеѓу ФПО и ОВП, но актуелниот канцелар Карл Нехамер од ОВП категорично ја отфрли можноста за соработка со лидерот на ФПО, Херберт Кикл. Како резултат на тоа, можно е формирање на коалиција од три партии без ФПО.

По завршувањето на парламентарните избори во Австрија и веднаш по затворањето на избирачките места, петте главни политички актери дадоа свои коментари во Виенскиот парламент. Изјавите беа фокусирани на нивните визии за иднината и на прелиминарните резултати.

Канцеларот во заминување Нехамер призна дека изборните резултати покажуваат значаен пад во поддршката за Народната партија. Во своето обраќање, Нехамер изрази загриженост поради слабеењето на поддршката, но истовремено нагласи дека е подготвен да ги анализира пораките на гласачите и да размисли за промени во стратегијата на партијата. Тој повика на стабилност и умереност во претстојните коалициски преговори.

Кикл: Поцврста политика

Херберт Кикл од Слободарската партија, која освои најмногу гласови, во својата победничка изјава истакна дека изборниот резултат е „доказ дека Австријците сакаат поцврста политика за националниот суверенитет и построги миграциски мерки“. Тој вети дека ќе работи за зајакнување на улогата на Австрија надвор од Европската Унија и дека ќе продолжи со својата антиимиграциска агенда.

Андреас Баблер од Социјалдемократската партија ја истакна потребата од реформа на партијата и нов пристап за решавање на проблемите на обичните луѓе. Баблер ги призна предизвиците со кои се соочува СПО, но изрази оптимизам дека „партијата ќе се врати посилна“, повика на „нов почеток“ и поголемо фокусирање на социјалната правда.

Вернер Коглер од Зелените ја призна пониската поддршка од 8,3 отсто, но ја потврди посветеноста на партијата кон еколошките и климатските прашања. Во своето обраќање, тој нагласи дека „без Зелените во владата нема да има соодветна политика за климатските промени“, повикувајќи на коалициски преговори со партиите што споделуваат слични ставови.

Беате Мајнл-Рајзингер од НЕОС, која освои 9,1 отсто од гласовите, беше задоволна со нивното учество во изборите и ја истакна важноста на либералната агенда, вклучувајќи економски реформи и иновации. Таа најави дека НЕОС е подготвена да преговара за потенцијално учество во новата влада.

Претседателот ќе ги брани вредностите

И изјавата на австрискиот претседател Александер ван дер Белен по парламентарните избори ја одразува неговата загриженост за иднината на демократијата и политичката стабилност во Австрија, особено со оглед на зголемениот успех на десничарските партии како Слободарската.

Ван дер Белен, кој е познат по своите ставови за толеранција и европска интеграција, во својата изјава ги повика сите политички партии да работат заедно во интерес на стабилноста на земјата. Тој истакна дека резултатите ги одразуваат легитимните грижи на гласачите, но предупреди на опасноста од радикализирање на политиката.

– Австрија мора да остане цврсто ориентирана кон европските вредности на демократија, владеење на правото и човекови права – порача претседателот.

Според него, политичката дискусија треба да се води со почит и да се избегнуваат екстремните позиции кои би можеле да ги поделат граѓаните.

Во однос на можните коалиции, Ван дер Белен беше јасен дека нема да толерира владин состав што би се обидел да ги поткопа основните демократски вредности на Австрија, наговестувајќи дека како претседател има моќ да интервенира ако смета дека новата влада не ги почитува тие принципи.

Овие изјави ја покажуваат политичката динамика по изборите во Австрија, каде што доминираа теми како миграцијата, социјалната правда и климатските промени, а коалициските преговори ќе бидат клучни за идната насока на земјата.

Австрија ја чека долга, жестока и неизвесна есен.