Додека Марк Руте ги презема уздите во НАТО, одбранбениот пакт се соочува со нови и стари предизвици – но дали поранешниот холандски премиер е добро поставен да ги исполни?

57-годишникот, еден од демократските лидери со најдолг стаж во Европа, ќе мора да се соочи со воинствената Русија, расцепканите односи со ЕУ и потенцијалната егзистенцијална закана од Белата куќа на Доналд Трамп, велат експертите за одбрана, пишува Euronews.

Руте од 2010 година претседаваше со четири различни влади во Холандија – но поднесе оставка во јули откако неговата четирипартиска коалиција се распадна поради политиките за тоа како да се спречи миграцијата.

Од вторник тој и официјално ќе ја преземе функцијата генерален секретар на НАТО, бидејќи поранешниот норвешки премиер Јенс Столтенберг ќе се повлече – и историјата на кариерата на Руте може да го направи уникатно добро поставен.

Избори во САД

Руте ја презема функцијата само еден месец пред САД да излезат на избори за да одлучат дали Доналд Трамп или Камала Харис ќе ја предводат најголемата членка на НАТО.

Тоа предизвика аларм, со оглед на тоа што Трамп беше млак во врска со поддршката за Украина и генерално за трансатлантскиот безбедносен пакт.

Сè уште има многу рабпти што не се познати за тоа што би можело да значи втора администрација на Трамп за Северноатлантскиот пакт, изјави аналитичарката Софија Беш.

Но, ако Вашингтон повика на „многу, многу помало НАТО, тогаш тоа станува егзистенцијално“, рече Беш, која е соработник во Карнеги фондацијата за меѓународен мир – и таа смета дека постојат начини да се минимизира тој ризик.

Таа укажува на неодамнешните дебати за време на претседателската кампања, каде што Трамп ја тврдеше заслугата за убедувањето на другите членки на НАТО да трошат повеќе на своите воени сили, сугерирајќи дека Европејците можат да ги смират неговите стравови.

„Тоа веројатно ќе биде пристапот, оформете го на начин на кој европските одбранбени напори ќе се одговор на притисокот на САД“, рече Беш.

Ако добрите односи со Трамп се услов за улогата, тоа е подобро за Руте, кој „можеше да воспостави добри работни односи со него уште кога беше холандски премиер“, вели поранешната портпаролка на НАТО, Оана Лунгеску.

Руте го гледаат како приземен лидер, често сликан како вози велосипед низ неговиот роден град Хаг или како грицка јаболко додека оди на состанок од неговата премиерска канцеларија.

„Но, неговиот пријателски, но строг пристап со Трамп би можел „да го издржи него и НАТО на добра позиција“ ако републиканецот победи во ноември“, додаде Лунгеску, кој сега е истакнат соработник во тинк-тенкот Кралскиот институт за Обединети услуги.

Замрзнати односи со ЕУ

Кој и да е во Белата куќа, и Беш и Лунгеску се согласуваат дека Европа мора да ги засили трошоците за одбрана со оглед на руската агресија.

Самиот Руте беше „многу силен поддржувач“ на Украина, рече Лунгеску, наведувајќи ги борбените авиони, муницијата и безбедносните гаранции што ги обезбеди Холандија за време на неговиот мандат.

Сепак, можеби најтешкиот однос кон кој Руте мора да се движи не е Вашингтон или Киев, туку друга меѓународна организација со седиште во Брисел – Европската унија.

Неодамнешната објава на претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен дека назначува комесар за одбрана, Литванскиот Андриус ​​Кубилиус, предизвика бурна реакција од Столтенберг, загрижен дека таа се префрла на неговиот лепенка.

„Она што ЕУ не треба да го направи е да започне да гради алтернативни одбранбени структури“, им рече Столтенберг на новинарите, додавајќи: „Земјите можат да имаат само еден сет на цели за способност, не можат да имаат две, а тоа е одговорност на НАТО“.

Лунгеску, кој работеше со Столтенберг речиси една деценија, е пооптимист, велејќи дека соработката достигнала „невидени нивоа“ и дека Столтенберг и Фон дер Лајен имале „многу добра хемија“ – иако таа се согласува дека ќе има „конфузија“ доколку ЕУ ги дуплира структурите или стандардите на НАТО.

Но, додава Лунгеску, „има некои кои можеби малку помалку му веруваа на Столтенберг бидејќи неговата земја не е во ЕУ“ – прашање што ветеранот на Европскиот совет Руте е добро поставен да го поправи.

И Беш и Лунгеску зборуваат за нови закани од Кина, чие свиткување на воените мускули сè повеќе ги нервира САД.

Но, најголемиот предизвик на Руте можеби ќе биде најстариот на НАТО: Русија.

„Оддржувањето и одбраната се во срцето на НАТО денес и ќе останат во срцето на НАТО во догледна иднина“, рече Лунгеску, додавајќи: „Ова е опасен свет, кој не станува помалку опасен“.