Додека и статокот од Хималаите продолжуваат да растат, Еверест расте повеќе од очекуваното. Научниците сега мислат дека ја знаат причината зошто, а тоа е поврзано со спојувањето на два блиски речни системи, пишува Гардијан.

Хималаите се формирани пред околу 50 милиони години, кога индискиот потконтинент се судри со евроазиската тектонска плоча – иако неодамнешните истражувања сугерираат дека рабовите на овие плочи веќе биле многу високи пред судирот.

Но, сега експертите велат дека Еверест – кој моментално се наоѓа на 8.849 метри – доживува дополнително зголемување на висината како резултат на ерозијата од соседните реки.

Тимот вели дека процесот резултирал со издигнување на Еверест дополнителни 15 до 50 метри во изминатите 89.000 години, а издигнувањето продолжува и денес.

„Нашето истражување покажува дека дури и највисокиот врв во светот е подложен на тековни геолошки процеси кои можат мерливо да влијаат на неговата висина во релативно кратки геолошки временски размери“, рече коавторот на студијата, професор Јинген Даи од Кинескиот универзитет за геонауки во Пекинг.

Даи истакна дека Еверест е нешто како аномалија, со врв околу 250 метри повисок од другите највисоки планини на Хималаите. Дополнително, податоците укажуваат на несовпаѓање помеѓу долгорочните и краткорочните стапки на искачување на Еверест.

„Ова го покрена прашањето дали постои механизам што ја направи аномалната височина на Еверест уште поголема“, рече Даи.

Пишувајќи во списанието Nature Geoscience, Даи и неговите колеги известуваат како создале компјутерски модели за да ја истражат еволуцијата на речните мрежи на Хималаите.

Нивните резултати сугерираат дека пред околу 89.000 години, горниот тек на реката Арун, кој се наоѓа северно од Еверест – и би течел на исток на Тибетската висорамнина – се споил со нејзиниот долен тек, како резултат на еродирањето на вториот кон север. Резултатот беше дека целата должина на реката Арун стана дел од системот на реката Коси.

Тимот сугерира дека пренасочувањето што произлегува од ова „заробување на реката“ довело до зголемена ерозија на реката во близина на Еверест и формирање на клисурата на реката Арун.

„Во тоа време ќе имаше огромно количество дополнителна вода што течеше низ реката Арун и тоа можеше да пренесе повеќе талог и да еродира повеќе карпи и да се исече во дното на долината“, рече водечкиот истражувач д-р Метју Фокс од Универзитетскиот колеџ во Лондон.

Истражувачите велат дека отстранувањето на овој материјал предизвикало околното земјиште да се издигне – процес познат како изостатско враќање.

Тимот проценува дека процесот го поместува Еверест за околу 0,16 mm до 0,53 mm годишно, при што соседните врвови Лоце и Макалу, четвртиот и петтиот највисок врв во светот, доживуваат слични зголемувања.

„Овој ефект нема да продолжи бесконечно. Процесот ќе продолжи се додека речниот систем не достигне нова рамнотежна состојба“, рече Даи.

Професорот Микаел Атал од Универзитетот во Единбург, кој не бил вклучен во работата, рече дека „зафаќањето на реката“ е добро познат феномен, но релативно редок.

„Она што е уникатно за оваа студија е демонстрацијата дека ерозијата што произлегува од удирањето на реките може да доведе до таков драматичен одговор на површината на Земјата, при што површина со големина на Голем Лондон се зголемува за неколку десетици метри за десетици илјади години. што е брзо“, рече тој.

Сепак, Атал забележува дека овој скок објаснува само мал дел од необичната висина на највисоките врвови на Хималаите. Навистина, Фокс забележа дека други механизми како што се тектонските потреси поврзани со циклусите на земјотреси и губењето на планинските глечери, исто така, може да предизвикаат планинско издигнување.