Додека Техеран изврши голем ракетен напад насочен кон Израел од своја територија во вторникот вечерта, во шокантна одлука да влезе во кавгата во сега веќе регионалниот конфликт, раните индикации сугерираат дека овој напад бил многу покалкулиран и похрабар од оној во април.

Глетката на стотици ирански проектили кои летаат над Израел и континуираниот звук на сирените во големите израелски градови го направија овој напад многу посериозен од претходните одмазди.

Техеран тврди дека нападот бил чин на „самоодбрана“ како одговор на повторените напади на неговата територија и граѓаните.

По речиси два месеци „строга воздржаност“, тврди дека одлуката е донесена за да се одмазди за смртта на политичкиот водач на Хамас Исмаил Ханије, Хасан Насрала од Хезболах и Абас Нилфорушан, висок воен советник на иранската Исламска револуционерна гарда (ИРГЦ) во Либан.

ИРГЦ, исто така, ја спомена одмаздата за крвта на децата на Газа и народот на Либан во својата изјава.

Зошто сега нападна Иран?

Ова прашање генерира значителна контроверзија во последните денови, предизвикувајќи шпекулации дека Иран го напуштил својот клучен сојузник во регионот, анализира Еуроњуз. 

Новиот претседател, всушност, се соочи со критики дека не му возвратил на Израел по атентатот на Ханије во Техеран. (Иако Израел не ја презеде одговорноста, нашироко се верува дека стои зад смртта на Ханија).

Тврдокорните тврдат дека оваа неактивност само го охрабри Нетанјаху, мислејќи на целните убиства на Насрала и Нилфорушан во Бејрут минатиот петок.

Некои критичари дури и предвидоа дека Нетанјаху сега може да се чувствува доволно сигурен за да изврши дополнителни атентати во Иран, потенцијално насочени кон иранските лидери.

Затоа, Техеран смета дека нема друга опција освен да му одговори на Израел да плати дел од домашната јавност и да ја заживее „Оската на отпорот“ во соседните земји.

И покрај тоа, израелските воени операции во Либан продолжија, а израелската армија изјави дека ќе истрае додека не се постигнат нивните цели.

Кои проектили се користени, а што е со цивилните летови?

Додека Иран тврди дека 90% од неговите проектили ги погодиле нивните цели, израелските власти возвраќаат дека повеќето ракети биле пресретнати од израелските системи за воздушна одбрана, иако не негираат дека можеби биле погодени некои воени бази.

ИРГЦ тврди дека употребила нова хиперсонична ракета, Фатах-1, за прв пат во напад на најмалку три воени бази.

Фатах-1, опишан од Техеран како „хиперсоничен“ проектил, наводно се движи со 5 мах, или пет пати поголема од брзината на звукот (околу 6.100 км/ч). Сепак, останува нејасно колку проектили Фатах-1 всушност биле лансирани.

Во меѓувреме, иранската организација за цивилно воздухопловство објави дека сите летови во земјата ќе останат суспендирани до 5 часот наутро по локално време во четврток.

Ова откажување може да ја одрази загриженоста на Техеран за брзата израелска одмазда. Соопштението уследи по лансирањето на најмалку 180 проектили од страна на Иран кон Израел и краткото затворање на аеродромот Бен Гурион за време на ракетниот напад.

Сè уште не е јасно дали Иран целосно го затворил својот воздушен простор на почетокот на нападот. Видеата од патниците на летот, на кои се прикажани како ги гледаат проектилите од нивните прозорци, ги зголемија сомнежите и ги оживеаја сеќавањата на украинскиот авион соборен од ИРГЦ пред речиси четири години. ИРГЦ беше обвинета дека користела цивили како жив штит во тој инцидент.

Што доаѓа следно?

Во своите првични забелешки, Бенјамин Нетанјаху јасно стави до знаење дека Иран направил голема грешка со овој напад и ќе се соочи со последици. Тој изјави: „Правилото е: кој и да не нападне, ние ќе го нападнеме“.

Иранските нафтени постројки остануваат потенцијална цел, а некои шпекулираат дека Израел може да прибегне кон насочени атентати или да ги нападне иранските системи за воздушна одбрана. Контра-нападот на Израел во април беше насочен кон батеријата за противвоздушна одбрана С-300 во Иран, што го означи крајот на тој круг директни напади.

Сепак, веројатноста за напад со цел да се убијат командантите вклучени во ракетниот напад во вторникот се чини поголема. Друга опција би биле оние ирански рафинерии вклучени во производството на бензин, бидејќи Иран е многу ранлив во овој сектор.

Вообичаено, појавата на каква било криза во Иран, од немири до стравови од војна, се манифестира со долги редици кои се формираат на бензинските пумпи, прашање што беше јасно видливо во изминатите 24 часа.

Од друга страна, иранските дипломати и воени команданти сугерираат дека нивната операција е завршена, што имплицира дека Иран нема да преземе дополнителни дејствија доколку Израел не одговори. Сепак, Иран предупреди дека секоја израелска одмазда ќе биде дочекана со уште посилен одговор.

Стратешките опции на Техеран се нејасни надвор од неговите ракетни способности, особено затоа што САД изразија целосна поддршка за Израел. Реакциите од западните земји, од кои повеќето ги осудија постапките на Иран, покажуваат дека и сојузниците на Вашингтон цврсто стојат зад Израел.

Ова јасно ја менува рамнотежата во корист на Израел, особено бидејќи стратешките сојузници на Иран – Русија и Кина – остануваат двосмислени, често пресметувајќи го својот став заснован на националните интереси.

Некои критичари цинично го опишаа ракетниот напад на Иран како детален, скап спектакл наменет за јавна потрошувачка.

Беа истрелани околу 200 балистички проектили, но ниту еден Израелец не загина, а само еден Палестинец наводно загинал. Останува неизвесно дали времето и географското ширење на штрајковите за време на шпицот биле дел од стратегијата за влијание врз јавното мислење.

Без разлика, вистинските жртви на војната и конфликтот се секогаш обичните цивили – луѓе без вмешаност во политиката. Без разлика дали директно или индиректно, тие страдаат од насилство или трпат далекусежни последици, вклучувајќи економски тешкотии и психичка траума.