На 17 јули, речиси една година по потпишувањето во Истанбул, Русија одлучи да се повлече од Црноморската иницијатива за житарки (BSGI), која и овозможува на Украина да извезува земјоделски производи на светскиот пазар. Како што истакна генералниот секретар на ОН, оваа иницијатива е „тронка надеж во свет на кој очајно му е потребен“, вели во својот блог Жозеп Борел, висок претставник на Европската унија за надворешна политика и безбедност и потпретседател на Европската комисија.

Борел понатаму наведува дека пред почетокот на руската војна против Украина, една петтина од светскиот јачмен доаѓа од Украина.

„Пред агресивната војна на Русија против Украина, клучниот снабдувач на храна во светот, една петтина од светскиот јачмен, како и една шестина од пченката и една осмина од пченицата, доаѓаа од Украина. Откако Русија ја нападна Украина, гаѓајќи ги полињата со жито и силосите и блокирајќи ги украинските пристаништа, светските цени на храната скокнаа на рекордно ниво и се заканија со многу потребните резерви на храна во многу земји увозници. Целта на БСГИ беше повторно да се воспостави клучна рута за извоз на земјоделски производи од Украина и да се намалат светските цени на храната.

И покрај многуте предизвици, иницијативата ја постигна својата основна цел. Почнувајќи од август 2022 година, извозот на речиси 33 милиони тони жито и прехранбени производи од Украина во 45 земји е клучен за намалување на глобалните цени на храната за околу 25% од рекордните цени постигнати кратко по рускиот напад. Според податоците за јавната трговија, повеќе од половина од житариците, вклучително и две третини од пченицата, отишле во земјите во развој.

Во 2023 година, Украина обезбеди 80% од пченицата за поддршка на хуманитарните операции во најзагрозените земји за храна, како што се Авганистан, Џибути, Етиопија, Кенија, Сомалија, Судан и Јемен. Без рутата на Црното Море, WFP мора да набавува житарки од друго место по повисоки цени и со подолго време на испорака во време кога светот се соочува со невидена прехранбена криза“.

Тој понатаму посочува дека одлуката на Русија е донесена и покрај постојаните предлози на генералниот секретар на ОН за решавање на споменатите проблеми.

„Одлуката на Русија беше донесена и покрај постојаните предлози на генералниот секретар на ОН за решавање на овие проблеми. За да ја префрли вината, Русија тврди дека сопствениот извоз на земјоделски производи не е доволно олеснет. Тоа не го потврдуваат јавно достапните трговски податоци, кои покажуваат дека рускиот земјоделски извоз напредува. Русија, исто така, имаше голема корист од Меморандумот за разбирање со ОН за извоз на ѓубрива, кој беше договорен во исто време. Обединетите нации неуморно се обидуваат да ја објаснат регулаторната рамка и соработуваат со приватниот сектор за изнаоѓање наменски решенија во банкарскиот и осигурителниот сектор. Овие напори се спроведуваат во тесна соработка со ЕУ и нејзините партнери.

Без оглед на лагите што ги шири Русија, ЕУ навистина се погрижи нашите санкции да не влијаат на глобалната безбедност на храната. Нема санкции за извозот на руска храна и ѓубрива во трети земји, а ЕУ издаде опширни упатства до економските оператори, појаснувајќи дека се дозволени трансфери во трети земји. Работиме со ОН за да дозволиме поврзани плаќања“.

Тој, исто така, додаде дека зголемената нестабилност на цените на храната веројатно ќе трае се додека Русија намерно го зголемува притисокот врз глобалното снабдување со храна.

„И покрај овие добро познати и проверливи факти, Русија одлучи да се повлече, користејќи ја храната како оружје и загрозувајќи го глобалното снабдување со храна. Неколку часа по повлекувањето од иницијативата, Русија со секојдневни напади почна да ги уништува украинските складишта за жито и пристанишната инфраструктура, не само во самото Црно Море, туку и на Дунав. Како директна последица, големопродажните цени на пченицата и пченката пораснаа на рекордно ниво од почетокот на руската агресивна војна.

Зголемената нестабилност на цените на храната веројатно ќе продолжи се додека Русија намерно го зголемува притисокот врз глобалното снабдување со храна, влошувајќи ја глобалната криза на трошоците за живот, особено за луѓето кои се несигурни во храната во земјите зависни од увоз. Ова е неприфатливо и мора цврсто да се осуди.

Додека светот се бори со прекини во снабдувањето и повисоки цени, Русија сега се приближува до ранливите земји, особено во Африка, со билатерални понуди за ограничени резерви на жито, преправајќи се дека решава проблем што го прави самата. Тоа е цинична политика на намерно користење на храната како оружје.

Како одговор на неодговорните потези на Русија, ЕУ е активна во три главни области. Прво, ќе продолжиме да ги поддржуваме неуморните напори на Обединетите нации и Турција за продолжување на Црноморската иницијатива за житни култури.